با توجه به حادثه روز شنبه مورخ ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ در بندر شهید رجایی بندرعباس و تعطیلی بخش عمده‌ای از فعالیت‌های بندری و گمرکی، لزوم اتخاذ تدابیر ویژه برای حفظ جریان واردات بیش از پیش احساس می‌شود. با در نظر گرفتن اهمیت این بندر در مدیریت بخش عمده‌ای از تجارت خارجی کشور، مجموعه‌ای از راهکارهای تخصصی جهت بهینه‌سازی زنجیره تأمین و فرآیندهای گمرکی به شرح زیر ارائه می‌شود:
- استفاده از مسیر ها و گمرکات جایگزین با ظرفیت مناسب
- انتقال محموله‌ها به گمرکات دارای زیرساخت‌های مناسب مانند بندر امام خمینی (برای کالاهای فله و اساسی)، بندر چابهار (جهت اتصال به مسیرهای ترانزیتی آسیای میانه) و بندر شهید باهنر (به عنوان مکمل بندرعباس).
- ارزیابی ظرفیت عملیاتی این گمرکات بر پایه داده‌های سامانه جامع گمرکی (EPL) به منظور جلوگیری از ازدحام و تأخیرهای احتمالی.
- هماهنگی با سازمان بنادر و دریانوردی جهت تخصیص اسکله‌های اولویت‌دار به کالاهای حساس و ضروری.
- بهینه‌سازی فوریتی لجستیک و حمل‌ونقل
- بازنگری در قراردادهای حمل‌ونقل با فورواردرها و اعمال تغییر در بندر مقصد (Port Diversion) با بروزرسانی اسناد حمل (B/L) قبل از ورود کشتی‌ها.
- بهره‌گیری از سیستم‌های ردیابی پیشرفته همچون GPS Tracking و AIS برای زمان‌بندی دقیق ورود کشتی‌ها به بنادر جایگزین و کاهش هزینه‌های دموراژ.
- توسعه حمل‌ونقل چندوجهی (Multimodal Transport)، به ویژه استفاده از خطوط ریلی نظیر محور بندرعباس-تهران، جهت تسریع انتقال کالا به مقاصد نهایی.
- تسهیل دیجیتالی فرآیندهای گمرکی
- استفاده گسترده از پنجره واحد تجارت فرامرزی برای تسهیل تبادل اسناد و دریافت مجوزهای لازم (استاندارد، بهداشت، قرنطینه و غیره).
- اجرای اظهارنامه‌های گمرکی از راه دور (Remote Declaration) در گمرکات جایگزین به منظور کاهش زمان توقف کالاها در مبادی ورودی.
- بهره‌برداری از قابلیت‌های هوش مصنوعی سامانه EPL جهت پیش‌بینی ریسک‌ها و اولویت‌بندی ترخیص کالاهای حساس از نظر زمان و اهمیت.
مدیریت ویژه رسوب کالا
- نظارت مستمر بر موجودی کالاها در انبارهای گمرکات جایگزین از طریق سامانه‌های مدیریت انبار (WMS) برای جلوگیری از فساد کالاهای حساس.
- بهره‌گیری از رویه‌های تسهیل‌شده گمرکی همچون ترخیص نسیه یا ترخیص با حداقل اسناد، به ویژه برای کالاهای ضروری، بر اساس بخشنامه‌های جاری گمرک ایران.
- تنظیم قراردادهای بیمه باربری با پوشش ریسک تأخیرات گمرکی به منظور کاهش زیان‌های مالی احتمالی.
- تقویت فرایندتخصیص منابع ارزی
- همکاری مؤثر بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) برای تسریع تخصیص ارز ترجیحی یا نیمایی به کالاهای اساسی و مواد اولیه تولیدی.
- استفاده از کد رهگیری تخصیص ارز در سامانه‌های گمرکی برای نظارت دقیق بر وضعیت و اولویت‌بندی ترخیص کالاها.
- رویکرد خاص به ترانزیت و کریدورهای بین‌المللی
- فعال‌سازی کریدورهای ترانزیتی نظیر کریدور شمال-جنوب از طریق بندر چابهار برای تسریع در انتقال کالاها به گمرکات داخلی یا کشورهای همسایه با هزینه کمتر.
- استفاده از رویه حمل بین‌المللی تحت پوشش کنوانسیون TIR جهت تسهیل انتقال محموله‌ها با حداقل تشریفات گمرکی.
بازنگری زنجیره تأمین با تحلیل داده‌محور
- بهره‌گیری از ابزارهای تحلیل داده مانند Power BI و نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تأمین (SCM) برای پیش‌بینی تقاضا و تطبیق برنامه‌های وارداتی با ظرفیت گمرکات جایگزین.
- ایجاد داشبوردهای مدیریتی برای نظارت بر وضعیت بلادرنگ محموله‌ها، زمان‌بندی ترخیص و تحلیل هزینه‌های لجستیکی.
رویکرد ویژه به ترخیص‌کاران تخصصی
- انتخاب ترخیص‌کاران مجرب در گمرکات جایگزین که آشنایی کامل با رویه‌های محلی و بخشنامه‌های مربوطه دارند.
- انعقاد توافق‌نامه‌های سطح خدمات (SLA) با ترخیص‌کاران جهت تضمین سرعت، دقت و کیفیت در فرآیند ترخیص کالا.
ملاحظات اجرایی
با توجه به اینکه بندر شهید رجایی سهمی بین ۵۵ تا ۷۵ درصد از واردات کشور را بر عهده دارد، هرگونه وقفه در عملکرد آن می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر زنجیره تأمین کشور داشته باشد. لذا رصد مستمر اطلاعیه‌های رسمی گمرک ایران و سازمان بنادر و دریانوردی از طریق سامانه‌های اطلاع‌رسانی و پایگاه‌های رسمی الزامی است.
برای کالاهای حساس به زمان یا با ارزش بالا، بهره‌گیری از رویه‌های ترخیص فوری (Express Clearance) و انبارهای اختصاصی به شدت توصیه می‌شود.
با توجه به حساسیت وضعیت موجود، برنامه‌ریزی هوشمندانه در حمل، ترخیص و توزیع کالاها ضروری‌تر از همیشه است.
نیروانا ققنوس پارس آماده است تا با ارائه خدمات جامع حمل‌ونقل دریایی و ترخیص تخصصی، پشتیبان کسب وکارهای وارداتی در این شرایط ویژه باشد.
برای دریافت مشاوره تخصصی و هماهنگی حمل محموله‌های خود، با ما تماس بگیرید.
#BandarAbbas #ShahidRajaeePort #بندرعباس #اسکله-شهید-رجایی